۱۳۹۲ مهر ۲, سه‌شنبه

ایجاد حکومت موقت « طرح داکتر وحیدالله » چاره ساز خواهد بود


حکومت موقت می تواند به دو شکل به میان آید
وحيدمژده : هرچند تا انتخابات ریاست جمهوری ماه ها فرصت باقیست اما چالش های فراراه انتخابات این سوال را بخصوص در محافل دیپلوماتیک در کابل بمیان آورده است که اگر شرایط طوری انکشاف نماید که انتخابات شفاف و بیطرفانه ناممکن گردد، گزینهء جانشین برای انتخابات چه خواهد بود؟
بعضی ها می خواهند چنین وانمود سازند که یک انتخابات شفاف ریاست جمهوری می تواند افغانستان را از این حالت ناگوار بدر آورد اما با توجه به تجارب گذشته که در شرایط بهتر امنیتی، انتخابات شفاف ممکن نشد، چگونه می توان در شرایطی که جنگ شدت می گیرد، این کار ممکن باشد؟
امریکائی ها تاکید داشتند که انتخابات ریاست جمهوری به هر قیمتی باید برگزار گردد زیرا ما می خواهیم به دنیا بگوئیم که ماموریت افغانستان به خوبی به پایان رسید و در آن کشور یک نظام دیموکراتیک حتی بعد از خروج نیروهای خارجی هم کار می کند. اما طالبان به این باور اند که هر انتخابات که در شرایط حضور نیروهای خارجی برگزار گردد، نامشروع است.
طالبان با درک این مسئله که اگر انتخابات در مناطق غیر پشتون نشین برگزار نگردد، امکان دارد جنگ شکل قومی بخود بگیرد، از همین اکنون فشار روی شمال را افزایش داده اند.
طالبان با توجه به تجارب انتخابات پارلمانی اخیر بخصوص در ولایت غزنی می دانند که اگر این انتخابات در مناطق پشتون نشین برگزار نگردد، یک رئیس جمهور غیر پشتون به قدرت خواهد رسید. با توجه به این حقیقت که مردم از انتخابات های گذشته دل خوشی ندارند، میزان مشارکت خیلی کم خواهد بود و در نتیجه دولت مانند گذشته برای مشروعیت بخشیدن به این روند، دست به تقلب خواهد زد.
رئیس جمهور جدید با مقاومت از جانب طالبان مواجه خواهد بود و این جنگ بر بستر تمایلات قومی حرکت خواهد کرد. غیرپشتون ها خواهند گفت که اگر پشتون ها این حکومت را نمی پذیرند ما هم آنها را نمی پذیریم. در نتیجه امکان عملی شدن «پلان بی» یعنی تجزیهء افغانستان به کمک امریکا بدور از امکان نیست.
بنابراین طالبان با تمام قوا در جهت مختل ساختن پروسهء انتخابات خواهند کوشید و شاید آقای کرزی هم از این کار زیاد ناراضی نباشد.

گزینه های بدیل:

در این اواخر بعضی از دیپلومات های خارجی به صورت غیررسمی از امکان به میان آمدن یک حکومت موقت بعد از پایان کار حامدکرزی سخن می گویند. با توجه به این حقیقت که حتی در شمال کشور نیز وضع امنیتی درحال بدتر شدن است، می توان پیشبینی کرد که سال آینده که بخش اعظم از نیروهای خارجی افغانستان را ترک می کنند، وضع به مراتب ناگوار تر و امکان انتخابات با چالش های بیشتر مواجه خواهد بود.
سوال اینست که در صورت برگزار نشدن انتخابات، چه گزینه های بدیل را می توان پییش بینی کرد؟
1. گزینهء ماندن کرزی بر مسند قدرت:
الف: از طریق شرکت وی در انتخابات:
تلاش هائی در جریان است که در صورت برگزاری انتخابات، حامدکرزی باید در دور سوم هم مجال شرکت در انتخابات را داشته باشد. اقارب وی در ولایات جنوب غرب این سروصدا را بلند کرده اند که در شرایط فعلی کسی که بتواند به اندازهء کرزی در کار حکومت داری تجربه داشته باشد در میان کاندیدا ها وجود ندارد. بنابراین با توجه به شرایط حساس بعد از سال 2014 باید تغییراتی در قانون اساسی بمیان آید تا وی بتواند خود را برای دورهء بعدی نیز کاندید نماید.
این تقاضا در صورتی می توان عملی گردد که در قانون اساسی تغییر وارد آید اما مشکل تغییر در قانون اساسی با خود قانون اساسی رابطه می گیرد. بر بنیاد قانون اساسی، بخش مهم لویه جرگه قانون اساسی باید از طریق شورای های ولسوالی ها تکمیل گردد اما تاکنون شورای ولسوالی ها در افغانستان وجود ندارد. بنابراین تدویر لویه جرگهء قانونی که به تغییر در قانون اساسی حکم نماید، ناممکن است.
ب: از طریق تمدید دورهء ریاست جمهوری:
این کار نیز خلاف قانون اساسی است که از طریق یک لویه جرگه به تمدید دورهء ریاست جمهوری حامدکرزی پرداخت. اما در شرایط فوق العاده اگر یک لویه جرگهء عنعنوی فیصله نماید که نظر به شرایط نامساعد امنیتی نمی توان انتخابات را برگزار کرد، پس باید کرزی به حکومت خود ادامه دهد و جامعهء جهانی هم آنرا بپذیرد، این کار ناممکن هم ممکن خواهد شد.
مخالفین کرزی به این باور اند که حامدکرزی با بحران سازی و ایجاد نگرانی ناشی از خطر تجزیه و ملوک الطوایفی در صدد است تا از خود چهرهء یک قهرمان را به نمایش بگذارد و به تدویر چنین لویه جرگه بپردازد اما با توجه به مخالفت اپوزیسیون سیاسی حکومت با این برنامه، این کار نیز با مشکلات فراوان مواجه است و اگر این کار بدون یک اجماع ملی صورت گیرد، مشروعیتی برای حکومت کرزی به میان نخواهد آورد و بحران سیاسی مزید بر مشکلات موجود خواهد شد.
1.گزینهء بمیان آمدن حکومت موقت:
همانگونه که قبلا اشاره شد با توجه به میزان رشد روزافزون ناامنی ها، انتخابات شفاف و سراسری در افغانستان ممکن نخواهد بود. کمیسیون انتخابات هم برای مشروعیت بخشیدن به انتخابات از نظر میزان رای، تقلب را زیاد جدی نخواهد گرفت. در انتخابات های گذشته نیز چنین کار معمول بود.
در شرایط پر چالش اگر انتخابات فرمایشی برگزار گردد، حتی اگر امریکا هم از آن پشتیبانی نماید، حکومت بیرون آمده از چنین انتخابات از مشروعیت برخوردار نخواهد شد و در میان اپوزیسیون سیاسی هم اختلاف بمیان خواهد آمد بخصوص که این انتخابات از انتخابات گذشته یک فرق اساسی دارد؛ در دو انتخابات ریاست جمهوری گذشته، از همان آغاز کار مشخص بود که کرزی برندهء انتخابات است. در دور دوم داکتر عبدالله خوب می دانست که کرزی با تقلب به قدرت رسید اما چون امریکا نمی خواست تا این مسئله بحران بمیان آورد، از داکتر عبدالله خواست تا خاموش باقی بماند.
همانگونه که گفته شد، کم کم این تصور در ذهن خارجی ها قوت می گیرد که امکان انتخابات در افغانستان ضعیف است. یکی به دلایل ناامنی و دیگر موضوع عدم امکان انتخابات شفاف در کشور. امریکائی ها و در مجموع غربی ها کم کم به این باور رسیده اند که انتخابات بجای اینکه موجب ثبات در کشور گردد، برعکس می تواند حتی اپوزیسیون سیاسی حکومت را هم دچار اختلاف سازد.
بنابراین یک گزینه برای بیرون آمدن از این وضع، تعویق انتخابات و بمیان آمدن یک حکومت موقت از شخصیت های مستقل و اپوزیسیون حکومت فعلی خواهد بود تا مذاکرات صلح را سروسامان دهد. پیشرفت در مذاکرات صلح می تواند زمینه ساز امنیت و در نتیجه انتخابات با حضور مخالفین مسلح باشد.
ناگفته پیداست که حامد کرزی از این طرح در صورتی حمایت خواهد کرد که خود وی شانس قرار گرفتن در راس این حکومت را داشته باشد و این همان انتظار نیز هست که کرزی از لویه جرگهء فرمایشی که قبلا به آن اشاره شد نیز دارد.
1.بازگردانیدن خانوادهء شاه سابق به قدرت:
این طرح سالها قبل در دستور کار بود اما در خانوادهء ظاهرشاه با وجود زمینه سازی هائی که صورت گرفت کسی که بتواند این کار را به پیش ببرد، سر بلند نکرد. اکنون یکی از نوه های برادر داودخان بنام نادر نعیم نوهء سردار محمد نعیم به کابل آمده و فعالیت های سیاسی خود را آغاز کرده است. وی در نخستین محفلی که در کابل برگزار کرد، سخنانی بر زبان آورد که نشان می دهد وی هم قصد شامل شدن در پرسهء سیاسی در افغانستان را دارد. از آنجائی که چنین اقدامات بدون حمایت خارجی ممکن نیست، ممکن است جریان نادر نعیم هم یکی از گزینه ها برای آیندهء افغانستان بعد از سال 2014 باشد.
سایر امیدواران:
در رابطه به طرح حکومت موقت به تدریج چهره هائی که باید در صدر قرار گیرند، مشخص می شوند؛ یک نکته که شایع است اینست که امریکائی ها به بعضی از افغان ها گفته اند که نمی خواهند در این پروسه از کسی را که دارای دو تابعیت باشد حمایت کنند اما اگر مردم از چنین کسی حمایت کنند، آنها هم مخالفتی نخواهند داشت.
اما باوجود این سخن امریکائی ها، کسانی چون خلیل زاد، اشرف غنی احمدزی، دکتر فاروق اعظم و جلالی امیدوار اند که در صورت بمیان آمدن چنین حکومت، شانس خود را بیازمایند. کسانی که خواستار مذاکره و صلح با طالبان اند نیز از طرح حکومت موقت پشتیبانی می کنند به این شرط که کسانی در این حکومت شامل گردند که مقاومت مسلحانه هم تاحدی به آنها اعتماد نموده بتواند تا مذاکرات صلحی که طالبان نمی خواهند با کرزی به پیش ببرند، با حکومت موقت امکان پذیر گردد.

حکومت موقت می تواند به دو شکل به میان آید:
الف: از طریق یک لویه جرگه که نقش اساسی را خود افغانها داشته باشند و در این مورد نظریات مختلف است. از جمله اینکه کسانی که به این حکومت شامل می شوند باید در حکومت کرزی وظیفه نداشته و بعد از پایان دورهء حکومت موقت هم در حکومت انتخابی بعدی نیز شامل نگردند. این افراد باید بیطرف بوده و مورد توافق نسبی طرف طالبان و اپوزیسیون سیاسی حکومت باشند. در این لویه جرگه خارجی ها هم می توانند بعنوان ناظر سهم بگیرند و در مورد کمک های آیندهء شان به افغانستان اطمینان بدهند.
ب: از طریق یک کنفرانس بین المللی
International forum که در آن فعالیت های بعد از سال 2014 به بحث گرفته شود. افغانها و خارجی ها باید نقاط ضعف و قوت سالهای گذشته و اشتباهات خود را به بررسی بگیرند. سازمان ملل متحد و کشور های همسایهء افغانستان بخصوص ایران وپاکستان می توانند در این رابطه نقش مهم داشته باشند. فرق این فورم با کنفرانس بن که در سال 2001 دایر شد در این خواهد بود که در این نشست در مورد راهکار های عملی بمیان آمدن ثبات در یک جامعهء پسا بحران تصمیم گرفته خواهد شد تا این جامعه دوباره به جنگ باز نگردد. یک نظر اینست که این کنفرانس باید در داخل افغانستان برگزار گردد و شبیه یک لویه جرگه بوده و تعداد بیشتری از افغانها در آن امکان شرکت بیابند.

احتمال شامل شدن طالبان در حکومت:
موضوع شامل شدن طالبان در حکومت موقت از مسایل بسیار پیچیده است. یکی از موانع، نظری است که جامعهء جهانی در مورد طالبان دارد. دشواری این مسئله در جریان انتصاب یک عضو پائین رتبهء سابق طالبان به حیث کمشنر کمیسیون حقوق بشر افغانستان مشخص شد. این شخص در دوران حکومت طالبان مدتی به عنوان یک نویسنده، مدیر مسوول یک نشریه بنام طلوع افغان در قندهار بود و همین شخص زمانی که از طرف حامدکرزی به حیث کمشنر به حقوق بشر معرفی شد، با مخالفت دیده بان حقوق بشر و سایر نهاد های مدافع حقوق بشر در داخل وخارج مواجه گردید و از حامدکرزی خواسته شد تا وی را از این سمت برکنار سازد.
وقتی شخصی که بعنوان یک روزنامه نگار در دوران طالبان با این گروه همکاری کرده است، با چنین سرنوشتی مواجه است، آیا می توان طالبان را تشویق نمود تا با چنین نظامی یکجا گردند؟ تا زمانی که خارجی ها با چنین دیدی به مشکل افغانستان نگاه می کنند، تلاش در جهت وادار کردن طالبان به هر حکومتی بی ثمر است.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر