منبع: دنیای جوان
نويسنده: ولادیمیر کوزین*
با این‌که جنگ سرد رسماً با «منشور پاریس برای یک اروپای نو» روز ۲۱ نوامبر ۱۹۹۰رسماً خاتمه‌یافته اعلام شد، این نوع ویژه از جنگ هرگز پایان نگرفت و حتا برعکس جنگ سرد اول، در آستانه سال ۲۰۱۵ از نظر کیفی ابعاد نوینی به خود گرفته است. (...)
با فربه ساختن یک شریک ضد روس دیگر به نام اوکرائین و هم‌چنین استفاده از راه‌حل‌های خشن برای انجام وظایف دیگر در نقاط مختلف جهان توسط کشورهای پرقدرت عضو پیمان آتلانتیک، فاز جدیدی از جنگ سرد آغاز شد که به مراتب غیرقابل اعتمادتر و خطرناک‌تر از جنگ سرد دوران بعد از جنگ دوم جهانی است.
جنگ سرد نوین در خصلت‌های زیر با جنگ سرد گذشته تفاوت دارد:
اول این‌که: کوشش‌های متعددی برای تغییر غیرقانونی رژیم در منطقه پساشوروی صورت می‌گیرد. این کار به ویژه توسط سازمان‌های ویژه متعلق به کشورهای پرقدرت عضو ناتو، با استفاده گسترده از رسانه‌های توده‌ای، تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی و هم‌چنین نهادهای غیردولتی صورت می‌گیرد. (...)
دوم: اجتماع و انباشت توان نظامی و فعالیت‌های نظامی سازمان ناتو مستقیماً در مرزهای فدراسیون روسیه به مرحله کیفی نوینی رسیده است. (...)
ثبات جهانیعلاوه بر ۱۵۰ پایگاه نظامی ایالات متحده آمریکا و هم‌پیمانانش که در نزدیکی بلاواسطه و یا حداقل فاصله کمی از مرزهای روسیه وجود دارد، در ماه‌های اخیر ۸ پایگاه جدید و ۲ مرکز فرماندهی جدید ناتو به آن‌ها اضافه شده است. [۴ پایگاه دیگر نیز در آینده نزدیک به آن‌ها اضافه خواهد شد. (...)]
احتمالاً در ۵ تا ۶ سال آینده تعداد سلاح‌های ضدموشکی که آمریکا برای سیستم جهانی پدافند هوايی خود، چه در آب و چه در خشکی، تولید خواهد کرد بیش‌تر از تعداد موشک‌های بالیستیکی خواهد بود که طبق قرارداد پراگ در سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۲۱ روسیه اجازه دارد داشته باشد. با پشتیبانی یک سیستم عظیم چتر موشکی ایالات متحده قادر خواهد بود ضربه اول اتمی را بر یکی از ۷ کشوری که به عنوان سوژه «گام اول» در یک درگیری اتمی، در «طرح کلی برای یک جنگ اتمی» مشخص شده، وارد نماید. ایجاد یک چنین چتر آمریکايی ویژه‌ای با کمک یک سری از کشورهای دیگر عضو ناتو به هیچ‌وجه و با هیچ‌نوع مسؤولیتی توسط قوانین ملل محدود نشده است. اگر اکنون اقدامات ترمزکننده و محدودکننده لازم صورت نگیرد، ثبات استراتژیکی جهان اساساً از بین خواهد رفت.
این وضعیت بازهم بیش‌تر شدید شد، چون بنا بر تصمیمات گردهم‌آيی سران ناتو در ماه مه ۲۰۱۲ در شیکاگو یک‌چنین زیرساختارهای دفاع موشکی در برنامه عملیات استراتژیک به کمک موشک‌های هسته‌ای و همین‌طور توانايی‌های نظامی غیرهسته‌ای ایالات متحده و کشورهای عضو سازمان ناتو به هم «مربوط» شده بود. فرمولبندی در مورد ایجاد یک چنین مکانیسمی مجدداً در قطع‌نامه گردهم‌آيی اخیر سران ناتو در نیوپورت انگلیس در سال ۲۰۱۴ تکرار شد.
سوم: در اینجا مشخصه‌ای موجود است که بلاواسطه با نکته دوم در رابطه قرار دارد: سکون و توقف کامل مساعی برای برون‌رفت از معضل کنترل تسلیحاتی. (...) و قبل از هر چیز، عدم هرگونه تعاملی در مورد موشک‌های بالیستیک، در مورد ممنوع ساختن سیستم‌های ضدماهواره‌ای، در مورد کاهش تسلیحات زايد نظامی، در مورد محدود کردن عملیات نظامی در سطح وسیع و یا دیگر بخش‌ها.
باید یاد‌آوری کرد که در دوران «جنگ سرد اول» بر روی‌هم ۷ معاهده در مورد محدود ساختن و یا کاهش سلاح‌های تهاجمی اتمی، دو کنوانسیون در مورد ممنوع ساختن سلاح‌های کشتار جمعی، یک قرارداد در مورد از بین بردن موشک‌های برد متوسط و کوتاه، چندین قرارداد بین‌المللی در مورد استفاده صلح‌آمیز از فضا و هم‌چنین اقدامات در جهت ایجاد اعتمادسازی در مورد عملیات نظامی در خشکی و آب و همین‌طور قرارداد در مورد محدود ساختن تسلیحاتی اروپا به امضاء رسیده بود.
چهارم: چهارمین مشخصه متفاوت این است که کشورهای غربی رفته رفته تحریم‌هايی را علیه روسیه به کار گرفته اند که به مراتب دارای ابعاد گسترده‌تری از گذشته است، هم از نظر ابعاد و هم از نظر تعداد بخش‌های اقتصادی و هم حتا از نظر افراد واقعی. (...)
پنجم: آن چه که چشم‌گیر است، لحن کلام ضدروسی، نطامی و ستیزه‌جویانه است که اغلب با تهدیدات مستقیم علیه روسیه به کار گرفته می‌شود. (...) ريیس‌جمهور آمریکا، باراک اوباما سه بار علناً و رسماً اعلام کرد: روسیه به خاطر رفتار خود موقعیتی بین اپیدمی ابولا و «دولت اسلامی» پیدا کرده است. در مقایسه با این اظهارات، اظهارات ريیس‌جمهور سابق آمریکا، رونالد ریگان در روز ۱۱ اوت ۱۹۸۴ پشت میکرفون روشن، که او اتحاد شوروی را «خارج از حیطه قانون» محسوب می‌کند و دستور داده تا در ۵ دقیقه بعد بمباران شود، یک جوک احمقانه به نظر می‌رسد.
جنگ گرماظهارات مشابه اوباما خطاب به روسیه شوخی نیست، بلکه بسیار خطرناک است و پی‌آمدهای منفی وسیعی را به دنبال دارد. این‌طور به نظر می‌رسد که خلق و خوی جنگ سرد در بین رهبری سیاسی- نظامی ایالات متحده آمریکا و ناتو از بین نرفته است. برعکس، این خلق و خوی در اثر تصورات آن‌ها از رشد و تکامل جهان و نقش آن‌ها در این زمینه بیش‌تر تثبیت گردیده است.
نتیجه‌گیری: فاز جدید جنگ سرد در حال حاضر می‌تواند به درازا بیانجامد و خطرناک‌تر از جنگ سردی شود که ۵۰ سال به درازا انجامید. این وضعیت خطرات نوینی را با خود به همراه دارد: این وضعیت دور جدیدی از نظامی‌گری ایالات متحده و پیمان آتلانتیک شمالی را به دنبال خواهد داشت و به تجاوزگری آن خواهد افزود. این روند پروسه تفاهم بین رهبران قدرت‌های بزرگ را که به ویژه در لحظات بحرانی بسیار لازم به نظر می‌رسد، ترمز خواهد کرد. این روند تأثیر منفی در پیشرفت کنترل تسلیحاتی متعادل و مخارج نظامی در سطح جهان خواهد گذارد و تحقق ایده جهان عاری از سلاح‌های هسته‌ای را به عقب خواهد افکند.
همان‌طور که پیش‌کسوت دیپلماسی و سیاست‌گذاری آمریکايی هنری کیسینجر نیز اخیراً اشاره کرده، «جنگ سرد نوین» هم‌اکنون وجود دارد و این یک تهدید است که اگر مورد اغماض قرار گیرد احتمالاً به یک «تراژدی» تبدیل خواهد شد. این تراژدی در اینجا نهفته است که فاز جدید می‌تواند رفته رفته به جنگ «گرم» مبدل گردد. و به این صورت جرم بحرانی روزبه‌روز بیش‌تر می‌شود. از بین نخواهد رفت و کم‌تر نیز نخواهد شد. (...)
نه اوباما و نه وزیرانش به این سؤال ساده پاسخ ندادند که چرا در فوریه ۲۰۱۴ سرنگونی غیرقانونی در کیف را سازمان دادند و با چه هدفی سلاح‌های مرگبار را در اختیار ارتش اوکرائین قرار دادند. در آن زمان اوکرائین فقط سلاح‌های خودکار و دوربین‌های هدف‌گیر دریافت نکرد، بلکه خمپاره‌های ضدتانک، موشک‌های ضدهوايی منقول، خمپاره‌انداز و مهمات لازم آن نیز تحویل گردید. (...)
این‌طور می‌توان نتیجه‌گیری کرد که فاز جدید جنگ سرد می‌تواند به سرعت به یک جنگ «گرم» تبدیل گردد. مبتکرین آن ایالات متحده آمریکا و کشورهای مهم عضو ناتو هستند. (...) آنچه که خطرناک است: پی‌آمدهای منفی این جنگ تنها روی روابط روسیه-آمریکا و روسیه-ناتو تأثیر نمی‌گذارد، بلکه وضعیت جهانی را بر روی‌هم متحول خواهد ساخت. روسیه نمی‌تواند نه برای خود و نه برای بقیه جهان یک فاز جدید از جنگ سرد و یا جنگ «گرم» را به هر شکل، اجازه دهد.
---------------------------------------
*ولادیمیر کوزین ريیس گروه مشاور مدیر انستیتوی روسی تحقیقات استراتژیک در مسکو است. در کنفرانس «یالتا ۱۹۴۵: گذشته، حال و آینده» که روزهای ۴ و ۵ فوریه ۲۰۱۵ در قصر «لیوادیا» در کریمه صورت گرفت، سخنرانی فوق را ایراد کرد که خلاصه آن بازگردان شده است.
|
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر