در باره کلمه افغان : افغان نام ملیتی خاص نبوده بلکه نام ملتی است و قدامت چند هزار ساله دارد{ ٭ ٭}
در بارهٔ نام افغان دو نکته مهم قابل یاد اوری میباشد. یکی اینکه نام افغان نام بسیار قدیمی است که در منابع مهم و معتبر تاریخی مثل الکامل ابن اثیر؛ تاریخ بیهقی؛ تاریخ یمینی و حدود العالم آمده و بخصوص در سفر نامه ابن بطوطه به کرات ذکر شده است. این در حالی است که درهمین منابع هیچ اسمی از کشوری بنام « ایران » برده نشده . نام افغان حتی در منابع قبل از اسلام نیز بصورت اوگانه و اپاگانه آمده است . تاجا ایکه معلوم است کلمه افغان بار اول در سده ششم میلادی توسط منجم هندی « ورهه مهیراه » درکتاب بنام « بهارت سیمتها » بکار برده شده ، پس گفته میتوانیم کلمه افغان نزد هندی ها حد اقل 1400 سال قبل شهرت داشته ومؤلفین هندی به کرات انرا ذکرکرده اند . نکته دوم اینست که نام افغان گرچند بیشتر بر پشتونها اطلاق شده است اما مختص انها نبوده است چنانچه میری لویس کلیفورد افغانستان شناس معروف در کتاب « سرزمین ومردم افغانستان » از روایات مختلف مورخین عرب نتیجه گیری کرده است که : ” نام اوه گانه (سوارکار نجیب ) یا افغان در نزد اعراب هم بر پشتونها وهم بر تاجیکها ” اطلاق میگردید ( صفحه 141 ترجمه مرتضی اسعدی ) . در جای دیگر کلیفورد در مجموع چنین جمع بندی کرده است که نام افغان بر کلیهٔ باشندگان دامنه های کوه هندوکش اطلاق می‌شده است . دلیلی مهمی که این نتجه گیری کلیفورد را ثابت می‌کند سفر نامه ابن بطوطه است . وی در سفرش به کابل می‌نویسد : سپس به کابل سفرکردیم در اینجا طایفه از عجم زندگی می‌کند که افغان نامیده می‌شوند. کابل از قدیم پایتخت شاهان افغان بوده است …( متن عربی صفحه 406 سفربه کابل) ازطرفی میدانیم که اکثریت مردم کابل از قدیم تاجیکها بوده و تا زمان سفر ابن بطوطه پشتونها هنوز در این ساحه انقدر زیاد نبودند . ازطرف هم دراثار ابوریحان بیرونی مثل التفهیم (دربیان اقلیم سوم ) و درکتاب الصیدنه (دربیان گیاه زیتون) کوه‌های هندوکش از حد فاصل چین تا به زابل و بست خوانده شده است. از اینرو نتیجه گیری کلیفورد مبنی بر اینکه نام افغان بر تاجیکها و سایر باشندگان دامنه های کوه هندوکش ( اقوام هزاره وایماق ) نیز اطلاق می‌شده است می‌تواند بسیار مهم و قابل اعتماد باشد. از طرفی پشتونها ترجیحاً خودرا پشتانه و پختانه می خوانده اند. و نام افغان و افغانستان اصولاً بومی نیست و از طرف فاتحین فارس و عرب یر باشندگان این کشور اطلاق شده است (رج : تاریخ ایران نوشته سرپرسی سایکس ) و به تدریج این نام همه گیر شده است . بنابر این پشتونها و یا احمد شاه ابدالی در انتخاب این نام نقشی نداشته است . یعنی اگر پشتونها در انتخاب نام افغانستان دخالت می‌داشتند و اعمال سلطه می‌کردند ، می باید که ترجیحاً نام افغانستان را پشتونستان می نهادند نه افغانستان . چون این نام مربوط به زبان دری است نه زبان پشتو . بنابراین این فرضیه که نام افغان خاص پشتونها ست وبیانگر سلطه قومی پشتونها میباشد یک فرضیهٔ ضعیف و قابل رد میباشد .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر