بحران اقتصادی -پولی در راه اروپا و امریکاست

بهمن بحران اقتصادی- پولی

در راه اروپا و امریکاست!

یونگه ولت – ترجمه رضا نافعی

رفع خطر با توسل به دعا، چاپ پول کاغذی و بچاپ بچاپ ادامه دارد. رکود جهانی باز اقتصاد را تهدید می کند» قدرت های بزرگ اقتصادی» نقشه ای برای مقابله ندارند.

دولت ها و بانک های مرکزی تن به این خطر می دهند که جهان را به بحران مالی دیگری در اندازند. این هشداری است که صندوق بین المللی پول چند روز پیش داد.Andy Haldane مدیرکل بخش اقتصادی » بانک انگلستان» وضعیت کنونی را با پرده سوم یک نمایشنامه در باره بحران مقایسه می کند. همانطور که می دانیم در پرده سوم است که بد ترین واقعه رخ می دهد. «آنکتاد» ( کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) از کشورهای غربی که اقتصاد نیرومند دارند خواسته که بر هزینه های خدمات عمومی بیافزایند تا میزان تقاضا در جامعه بالا برود، یعنی به کنار نهادن اصل تعصب آمیز نولیبرالی. فقط در این صورت است که میتوان مانع فروافتادن کشورهای آستانه ای به ورطه بحران اقتصادی شد. بانک BIZ (که آن را بانک مرکزی برای همه بانک های مرکزی نیز می نامند) در بازل ( سوئیس) اخیرا هشدار داد مدت زمانی که میزان ربح پول بسیار اندک است، سخت بدرازا کشیده است. این امر سبب بالا رفتن آمادگی برای استقبال از خطر در بازارهای بورس شده است.

چه خبر شده است؟

ناگهان هر روز بر تعداد کارشناسانی افزوده می شود که خبر از نزدیک شدن بحران نظام پولی جهان می دهند. این بحران می تواند با یک رکود تازه آغاز گردد. آیا این هشدار ناشی از واقع بینی یا برای ترس آفرینی است؟ یونگه ولت طی هفت سال گذشته بارها و بارها تاکید کرده که بحران مالی، بحران بدهی و بحران اقتصادی که در سال 2008 پدید آمد هیچگاه علاج نشده و آتش زیر خاکستر است و پیوسته در زیر پوسته ظاهری به حیات خود ادامه می دهد. نه شعبده بازی های خلاقانه با ارقام اقتصادی و نه به به چهچه رسانه های خریداری شده در باره وضع مالی اقتصادی هیچکدام نمی توانند پرده بر ابرهای سیاهی بکشند که از آن زمان تا کنون در آسمان اقتصاد متراکم شده اند.

از سال 2007 مقامات مسئول در عرصه سیاسی و اقتصادی تقریبا هیچ گامی برای رفع علل بحران برنداشته اند. در عین حال موسسات پولی و بانک ها با «ابزار مشتقه» Drivaten و دیگر » سلاحهای کشتار انبوه مالی» به قمار خود ادامه دادند. چنان که گوئی هیچ اتفاقی نیفتاده است در حالی که اقتصاد واقعی، دست کم در کشورهای صنعتی غرب – یا اصلا رشد نکرده و یا اگر رشدی هم در کار بوده بسیار کند بوده است.

اقدامات پولی بانک های ناشر پول کاغذی غرب که در پی تعقیب دکترین نئولیبرالیسم سرهمبندی کردند با شکست مواجه شده است. نه » آسان سازی های کمی» (ایجاد دریای بیلیونی پولی) و نه روی آوردن به سیاست نرخ بهره صفر هیچکدام نتوانستند موجبات رشد را فراهم آورند. و از آنجا که از QE1 (آسان سازی کمی یکم) نتیجه ای بدست نیامد، QE2 را به راه انداختند. وقتی آن هم باری نیاورد، بویژه بانک ناشر اسکناس آمریکا با QE3 بازارهای پولی را غرق در پول کرد. انیشتاین چنین عملی را «دیوانگی» نام می نهاد، به این معنی که کار مشخصی را بارها و بارها تکرار کردن به این امید که حاصل آن غیر از آن باشد که در دفعات پیش بوده است.

البته بازیگران بازار مالی از آن سود می بردند. افزایش دلار، یورو، پوند، ین، یوآن در کامپیوترهای بانک مرکزی آتشبازی رنگینی دربورس ها به نمایش می گذاشتند. حاصل آن پیدایش بادکنک های تازه مالی در بورسها بود، بویژه در عرصه خرید و فروش سهام املاک. این کارهم ثروتمندان را غنی تر ساخت، هم میزان بیکاری را زیادتر کرد و هم بر تعداد مشاغل با دستمزدهای کم افزود- نابرابری اجتماعی عمیق تر شد.

سیاست بانک های ناشر پول کاغذی وضع شگفت انگیزی پدید آورد به این معنی که اخبار بد از عرصه اقتصاد واقعی خبرهای خوبی بودند برای بازارهای بورس و هر بار تضمین کننده تن دادن به ریسک های بزرگتر می شدند. این تناقض امروز هم بر رویدادهای » بازار» مسلط است. بورس بازان میتوانند کاملا مطمئن باشند که اگر وضعیت اقتصادی خراب شود. بانک های ناشر اسکناس از ترس این که مبادا با تغییر سیاست پولی خود سبب پیدایش رکود اقتصادی شوند سیاست پولی خود را تغییر نخواهند داد. در نتیجه قماربازان با تکیه بر نرخ بهره صفر می توانند پیوسته اعتبار تازه بگیرند و با آن پول سهام و اوراق بهادار دیگر بخرند. این کار بهای آن اوراق را بیشتر وبیشتر خواهد کرد. البته هر یک از این باصطلاح سرمایه گذاران همیشه به این امید سوار چرخ وفلک بازار می شوند که هرگاه آثار نخستین رکود هویدا شود او نخستین کسی باشد که بتواند از این چرخ وفلک بیرون بجهد.

در هفته گذشته گروه Citigroup-Ökonom Willem Buiter رسما هشدار داد که در سال 2016 بیم پیدایش یک رکود جهانی می رود. ولی آیا واقعیت چنین نیست که این رکود از مدت ها پیش آغاز شده است؟ با توجه به روند روبه کاهش اقتصاد جهانی که دیگر پنهان کردنی نیست بسیاری از کشورها هم اکنون در مرحله کاهش توان اقتصادی هستند( تعریف عمومی رکود این است که دست کم در دو سه ماهه متوالی رخ دهد). بویژه کشورهای بزرگ آستانه ای مانند برزیل در این وضع قرار دارند. کانادا هم رسما در مرحله رکود قرار دارد. در آمریکا نه تنهامیزان مصرف بشدت کم شده بلکه خدمات حمل ونقل نیز سخت کاهش یافته، چه در عرصه حمل ونقل در بازار داخلی و چه در بازار خارجی. مثلا ماه سپتامبر هشتمین ماه متوالی بود که تعداد کانتینر هائی که خالی بندر «لانگ بیچ» را ترک می کردند بیشتر از کانتینرهایی بودند که بار حمل می کردند. این بندر را موتور دادو ستد بازرگانی با آسیا می دانند، که این خود وضع صادرات آمریکا را بوضوح آشکار می سازد.