منظره ای از کتاب جامعه شناسی بشیر مومن

منظره ی از کتاب :

« برخی مسایل جامعه شناسی افغانی »

از قلم - پوهنیار بشیر مؤمن

« برخی مسایل جامعه شناسی »٬ عنوان کتابی است که از قلم پوهنیار استاد بشیر مؤمن که دارای تخصص ویژه در زمینه اند به نگارش در آمده است .
کتاب در ۳۸۳ صفحه و ۲۹ موضوع تفسیر شده و فرهنگ اصطلاحات در سال ۱۳۹۲ در کابل برای دومین بار اقبال چاپ یا فته است .
مبرهن است ٬ که نگاشتن در مورد جامعه شناسی ٬ دانش و تخصص ویژه را مطالبه دارد ٬ مسله ای که این هیچمدانبا احساس سنگینی آن حتی در حدی نیست که خواننده را برای ادراک و التذاذ محتویات اثر متذکره رهنمون گردد . اما با انهم٬ کیفیت و محتویات کتاب بعنوانی بازتابی از طبع جستجوگر نویسنده ٬ انگیزه بخشید تا سطوری و لو با اختصار به نگارش در اید :
با نگاه به تاریخ جهان و و مکثی بر حوادث گذشته و حال میهن مان در می یابیم که علم جامعه شناسی ٬ بویژه در کشور ما از عمر و شناختی چندانی برخوردار نبوده جوان ترین رشته علوم اجتماعی محسوب میگردد .
کتاب برخی مسایل جامعه شناسی ٬ صراحت میدهد که جامعه شناسی در‌واقع علم شناخت جامعه و پدیده‌های موجود در ان است ٬ و انسان را به جامعه ٬ ساختار ها و نهاد ها ی آن آشنا می‌سازد و در‌واقع با پرداختن مستقیم به تفسیر قضایای اجتماعی ٬ تکنیک های مبارزه برای اصلاح اجتماع را بیان میکند و بکمک آن میتوان به مشکلات جامعه فایق آمد . جامعه شناسی را علم مستقلی تصور میکنند که با دیگر علوم و تاریخ پیوستگی چندانی ندارد ٬ و انرا لابراتوار تجزیه رخداد ها و تحولات فکری ٬و نوسانی ٬جامعه میدانند . فرق مورخ و جامعه شناس در انست که مورخ به شرح رویداد ها و و قایع می‌پردازد ولی جامعه شناس به تفسیر کنش های توده های مردم متمایل است . مثلاً از جنگ جهانی اول و دوم حکایت نمیکند بلکه بطور کلی جنگ را مورد دقت قرار میدهد یا مثلاً در جامعه شناسی سخن از رویداد های سلطنت حببیب الله کلکانی یا محمد ظاهر شاه نمی‌رود بلکه در باره سلطنت بطورکلی و منشاء پیدایش وتحول شکل آن در تاریخ و مخاصمات بشری ان صحبت میکند ٬ مسله ایکه در


لابلای صفحات « کتاب جامعه شناسی افغانی » مطرح بحث قرار گرفته است .
همچنان میتوان ادعا کرد که یکی از انگیزه‌های بحران کنونی و استمرار جهاد در کشور ما فقر به دانش جامعه شناسی افغانی بر میگردد ٬ مثلاً در کنفرانس بن در سال ۲۰۰۱ ٬ غربی‌ها بجای توجه به جامعه شناسی افغانی یعنی سنجش شرایط جامعه و ماحول آن ٬ در یک اقدام غیر عقلانی به استرا تیژی حمایت از یک محور جنگهای داخلی یعنی گروهای جهادی ایتلاف شمال مباردت ورزیدند ٬ به تصور غربی‌ها و نماینده آمریکا جناب اقای خلیل زاد گروهای مجاهدین بعنوان دوست دیرین و تولید خود آن‌ها ٬ در حالیکه در گوشه کشور با طالبان در گیر جنگ اند بایستی مانند گذشته متحد استراتیژیک بر گزیده شوند ٬ با اینحال بدون توجه به جامعه شناسی افغانی بدون درک تشابهات فکری جهاد باوری هر دو محور جنگ‌های داخلی ٬ و بدون درک ساختار های پیچیده ی مذهبی و قومی ٬و اوضاع ژیو پولیتیک و ژيو ستراتیژیک ٬و تأثیرات آن بر کشور ٬ قدرت دولتی را شبه یک رشوه آشغال به گروه دوست خود یک محور جنگهای داخلی که تهاجم و حضور آمریکا را پذیرفته بود بگونه ی انحصاری جمع چند تکنوکرات جهاد باور به ایشان سپرد .در نتیجه ان یکبار دیگر فاجعه جهاد چنان شعله‌ برکشید که لهیب شعله های آن بر علاوه به شکست مواحه نمودن آمریکا و ناتو اینک ۱۷ سال است در وطن افغانها به گستردگی و همه روز ه بگونه ی جبران ناپذیر خون و آتش می‌ریزد.. این همه  فاکتور های  اند که از عدم تمکین به مسایل  جامعه شناسی افغانی برخاسته است .
       بی تردید ٬ جامعه ی ما از لحاظ داشتن متفکران و تحلیل گران جامعه شناسی افغانی به فقدان مواجه است .
به باور این نگارنده برای هر نویسنده ی واقعی هر کتاب آغاز نوینی است که در آن سعی میکند به چیزی برسد که نا رسیدنی است دست بکاری زند که انجام نشده است ٫ در جنین یک حالی نقش استاد مؤمن که در دهه شصت خ درمقام استاد جامعه شناسی در انستیتوت علوم اجتماعی ایفای وظیفه می نمودند ٬ با ارایه کتاب « برخی مسایل جامعه شناسی »‌ ارجناک است.
تلاش‌های نواورانه جناب پوهنیار مومن چه به لحاظ محتوا و چه به لحاظ سبک و انتخاب مسایل جامعه شناسی و چالش های مشحص در کشور در خور ستایش اند ٬ در کتاب اسلوب معیاری جامعه شناسی بکار گرفته شده ٬ و نویسنده ٬ بقول ارنست همینگوی ٬ آنچه را که خواسته است بگوید در باره اش حرف زده است . علم جامعه شناسی در‌واقع وسیله و ابزار شناخت بحرانها و چالش های جامعه و هنجارهای غلبه بر انهاست ٬ مطالب بر گذیده شده در کتاب تلاش‌های مضاعف نویسنده را منعکس میکند و همچو با رانی بر زمین بکر و بایر با ریده است ٬ . مثلاً برای تبین مسله ٬ جند موضوع جامعه شناسی مطرح در کتاب را مثال می‌آوریم تا خواننده گرامی مصداق مشخص از آن در یابد. موضوعات مورد بحث قرار گرفته‌ای در کتاب چون « جامعه شناسی هویت و منافع ملی – جامعه شناسی فساد – جامعه شناسی خشونت علیه زنان ٬ سنگسار و اعدام ٬ جامعه شناسی ایدولوژی و اسطوره ٬ جامعه شناسی نظامی و حدود بیست وپنج موضوع دیگر از همین دست از منظر جامعه شناسی مورد بحث قرار گرفته‌اند که بحث‌ها همه از رفعتی و صلابتی بر خوردار اند . از همین رو این اثر مورد توجه در دانشگاها در داخل کشور قرار گرفته و مورد استفاده دانش پژوهان است .که کلام حضرت سعدی را تبین می نماید « اگر هست مرد از هنر بهره ور – هنر خود بگوید نه صاحب هنر » .

کتاب جامعه شناسی افغانی بلحاظ ٬ توجه به مسایل حاد کشور ٬ و تربیت نیروی انسانی ٬ از نگاه جامعه شناسی دارای اهمیت ویژه است ٬ و آموزش آن یک هدف را مشخص می نماید که جنگ و جدال از میان انسان‌ها و جامعه و بر دا شته شود ٬ بجای قانون جنگل که میگوید حق با قوی است قانون عادلانه مستقر گردد .
برای جناب استاد مؤمن ٬ بازهم  پیروزیهای گسترده در تبین بیشتر جامعه شناسی معاصر تمنا داریم .